Wat verandert er als je patiënt wordt?
Soms kan dat weinig zijn maar ook wel heel veel én ingrijpend. Eén ding wijzigt alvast: je wordt afhankelijk van anderen. Nauwelijks als je een lichte verkoudheid hebt, maar wel als je iets ernstigs en/of blijvends krijgt. Dan gooit de ziekte zelf je leven overhoop maar ook het feit dat je ineens een stuk autonomie verliest. Zo word je meteen afhankelijk van de arts. Je hebt een diagnose nodig, een voorschrift, ziekteverlof. Daaraan kan een homeopaat die geen erkend arts is, je niet helpen. Die arts is ook wel afhankelijk van jou, bijvoorbeeld voor zijn inkomen, maar jij bent als patiënt toch afhankelijker van hem of haar dan omgekeerd, onder meer omdat je door je ziekte kwetsbaar bent. Door die afhankelijkheid bezit de arts het meeste – wat ik heb genoemd – afhankelijkheidsmacht. Dat wringt en sommige patiënten voelen zich daardoor nog slechter, raken gefrustreerd of worden kwaad. Het is een zeer onaangenaam neveneffect van ziek zijn, alsof ernstig ziek zijn op zich nog niet ingrijpend genoeg is. Tenslotte wil eenieder in de eerste plaats gewoon zijn zin doen.
Die vaststelling ligt aan de basis van het inzicht van wat Patient Empowerment precies is: het proces waarbij wordt getracht zoveel mogelijk de autonomie van een zieke mens te herstellen of bewaren. Communicatie is daar een belangrijk instrument toe dat in de relatie patiënt-zorgverlener wederzijdse informatiedeling, uitwisseling van argumenten en samen beslissen tracht te bewerkstelligen. Dat is de kerngedachte van het boek ‘Balanceren tussen macht en onmacht: Patient empowerment als grondslag voor gelijkwaardigheid in de relatie patiënt-arts’ dat nu door uitgever Politeia wordt gelanceerd samen met de vzw Patient Empowerment. Die inzichten uit het boek, die gebaseerd zijn op wetenschappelijk onderzoek, ingang doen vinden, is het doel van het boek en de vzw. Het boek geeft inzichten, de vzw wil ze omzetten in actie. Maar hebben die inzichten dan een pleitbezorger nodig?
“De verantwoordelijkheid van eenieder die in de zorg werkzaam is”
Jazeker. Terwijl uit mijn eigen onderzoek blijkt dat te tevredenheid van patiënten over bijvoorbeeld hun huisarts erg hoog is, is de mate waarin patiënten het gevoel hebben dat ze hun zorg kunnen beïnvloeden behoorlijk lager. Ook tijdens mijn interviews met patiënten blijkt dat de arts nog te vaak beslist zonder de patiënt de gelegenheid te bieden mee te beslissen en dat is een van de redenen. Terwijl net dat een grote invloed heeft op het gevoel van autonomie van een patiënt. Diens autonomie respecteren is echter niet enkel de verantwoordelijkheid van de arts, maar van eenieder die in de zorg werkzaam is, dus ook van de verpleegkundige in het ziekenhuis of de thuiszorg, van de medewerker aan de ziekenhuisbalie of van de facturatie, van iedereen in de zorg die rechtstreeks of onrechtstreeks met de patiënt in contact komt. En uiteraard moet een patiënt die autonomie ook willen en aankunnen.
Er is dus nog werk aan de winkel en patiënte Inge Vandelannoote en ik hebben daarom beslist de mouwen op te stropen en de vzw Patient Empowerment op te richten, daarbij ondersteund door medebestuursleden verpleegkundige Liesbeth Moortgat en prof. dr. Sebastiaan Engelborghs. Informatie over alle vier vind je op deze website. Samen pleiten we niet tegen iets, maar voor iets: voor ‘samen‘.
We gaan als vzw allerhande activiteiten organiseren, maar we zoeken ook gelijkgezinden. Dus als je je kan vinden in ons verhaal en je ondersteunt de inzichten, ga dan meteen naar de rubriek ‘Ik wil mij engageren’ op de site van de VZW Patient Empowerment. Daar lees je wat je kan doen. Alle beetjes helpen!