Op het zorgsymposium ‘Samen de stap zetten naar morgen’ werd een samenvatting gegeven van de voorafgaande poll waaraan zorgvragers, zorgverstrekkers en stafleden en beslissingnemers werkzaam in de zorg deelnamen. De resultaten geven een duidelijke indicatie dat de vraag om participatie op alle niveaus, zeer groot is. Er lijkt ook nood aan meer vertrouwen en meer aandacht voor de beleving van de zorgvrager. Het vertrouwen in de overheid is laag.
Het grote belang van vertrouwen
Op de vraag of zorgorganisaties doen wat ze kunnen om de manier waarop de patiënt de zorg ervaart beter te maken, antwoordt 46% ja, 31% neen en 23% ander. Onder die laatste groep wordt onder meer aangegeven dat dit ‘Niet altijd’ het geval is, dat je daar als patiënt assertief moet voor zijn, dat het wettelijk kader daartoe een belemmering is en dat er de middelen voor ontbreken en dat specialisten niet van inmenging houden.
57% van de zorgvragers vindt dat zorgverstrekkers voldoende respect voor hen hebben (15% niet, 28% andere). 66% van de patiënten is van oordeel dat zorgverstrekkers het beste met hen voor hebben (11% niet en 23% ander) en 57% dat zorgorganisaties het beste met hen voorhebben (22% niet en 21% ander). Onder die laatste categorie ‘Ander’ komen de verklaringen ‘Soms’ en ‘Afhankelijk van de organisatie’ het meeste voor. Op de vraag aan de zorgverstrekkers of de zorgvragers voldoende respect voor hen hebben antwoordt 51% van de zorgverstrekkers ‘Ja’, 21% ‘Neen’ en 28% ‘Ander’. Onder die laatste categorie worden opmerkingen gemaakt zoals ‘Respect is een wisselwerking’, ‘Niet altijd’ en ‘Hangt van de zorgvrager af’.
Prof. Edgard Eeckman, voorzitter van de vzw Patiënt Empowerment: “Geloven in de goede intenties van een ander mens of van een organisatie is één van de bouwstenen van vertrouwen. Het is noodzakelijk dat zorgverstrekkers en zorgorganisaties nog meer focussen op het creëren en versterken van vertrouwen. Dat is bijzonder belangrijk wanneer een zieke mens afhankelijk wordt en controleverlies lijdt. Kunnen vertrouwen is dan essentieel. Het woord vertrouwen zou elke zorgorganisatie in haar beleidsvisie moeten inschrijven”.
“Wantrouwen vertaalt zich in overdadige controlemechanismen.
Die ondergraven de intrinsieke positieve motivatie die zo eigen is aan de zorgsector”.
Meer participatie, meer vrijheid … en meer kennis van zaken
Aan vertrouwen ontbreekt het ook in relatie met de overheid en beleidsmakers. Zowel zorgverstrekkers (91%) als stafleden en beslissingnemers werkzaam in de zorg (88%) vinden dat zorgvragers meer moeten worden betrokken bij hoe de zorg georganiseerd wordt. De drie types deelnemers zijn overigens overduidelijk streng tegenover de overheden en politici die de zorg organiseren: zorgvragers (62%), zorgverstrekkers (70%) en stafleden en beslissingnemers werkzaam in de zorg (88%) vinden dat de overheid en politieke beleidsmakers met onvoldoende kennis van zaken beslissen over wat er in de zorg dient te gebeuren. Zorgverstrekkers en stafleden en beslissingnemers werkzaam in de zorg vinden overigens dat ze van overheden en politiek onvoldoende vrijheid krijgen om zorg op maat te bieden: respectievelijk 74 % en 88% is die mening toegedaan. Ook dat kan geïnterpreteerd worden als een vraag om betrokkenheid. Overigens, op de vraag aan de zorgverstrekkers of ze meer betrokken moeten worden bij hoe de zorg beleidsmatig wordt georganiseerd, antwoordt 91% ‘ja’.
Voorzitter Edgard Eeckman: “We leven in een representatieve democratie waarbij belangengroepen de stem van hun achterban vertegenwoordigen. We moeten natuurlijk voorzichtig blijven met de interpretatie, maar het lijkt er toch op dat dit niet voorkomt dat een deel van de mensen actief in de zorg vindt dat hun stem niet weerklinkt tot bij de niveaus waar het zorgbeleid wordt uitgewerkt. Het is essentieel dat we het algemeen gezondheidsbelang niet uit het oog verliezen, hoe elementair de belangen van een specifieke belangengroep dan ook is. Het zorgsysteem heeft echt nood aan een reboot en ik pleit er daarom voor dat de overheden in ons land een breed participatietraject zouden organiseren dat de inbreng van de vakorganisaties meeneemt maar ook overstijgt.Daarnaast moeten overheidsinstanties met zorgorganisaties en alle betrokkenen samenwerken vanuit vertrouwen en niet vanuit wantrouwen. Dat laatste vertaalt zich in overdadige controlemechanismen die de intrinsieke positieve motivatie ondergraaft die zo eigen is aan de zorgsector”.
Eigen verantwoordelijkheid
83% van de zorgvragers antwoordt ‘Ja’ op de vraag of je als zorgvrager bij de behandeling die je krijgt zelf ook een grote verantwoordelijkheid draagt, 10% ‘Neen’ en 7% ‘Ander. Ondervinden zorgverstrekkers bij zorgvragers een verantwoordelijkheidsgevoel t.a.v. hun gezondheid en/of behandeling? 58% zegt ‘Ja’, 12% ‘Neen’ en 30% ‘Ander’. Onder dat ‘Ander’ wordt bovenal gemeld dat het van persoon tot persoon verschilt.
De rol van de huisarts
Vind je dat de huisarts de centrale en coördinerende persoon moet zijn wanneer iemand een zorgvraag heeft? 70% van de zorgvragers antwoordt ‘Ja’, 14% ‘Neen’ en 16% ‘Ander’. Bemerkingen onder ‘Ander’ zijn o.m. ‘dat veronderstelt een vaste huisarts’, ‘het kan ook een overkoepelende zorgcoach zijn die faciliteert en ondersteunt’, ‘bij chronische ziektes zou het best zijn als een arts of een team van zorgverstrekkers die de ziekte goed kent, de centrale persoon is’ en ‘In sommige gevallen kan iemand een apotheker of specialist meer vertrouwen”. 69% van de zorgverstrekkers antwoord ‘ja’ en 15% ‘neen’. Onder ‘Ander’ valt o.m. ‘Als dat de keuze van de zorgvrager is, ja’, ‘Een huisarts heeft geen tijd om die actieve coördinatie op te nemen’ en ‘Coördinerende rol is prima, maar dat betekent niet beslissende rol’.
Het sterkste en zwakste punt van onze gezondheidszorg
De toegankelijkheid wordt zowel door de zorgvragers als de zorgverstrekkers als sterkste punt van onze zorg aangegeven. Als verbeterpunten worden door zorgvragers o.m. het teveel aan administratie, de versnippering en het gebrek aan multidisciplinair werken, en het ontbreken van menselijke warmte gemeld. Zorgverstrekkers vinden vooral dat er meer focus op de patiënt als mens moet komen. Getuige daarvan quotes zoals de nood aan ‘integrale gezondheidszorg’, ‘evidence zorg op maat van de patiënt’ en ‘meer communicatie en openheid en geen acharnement thérapeutique’.
Methodiek
De poll liep van juli tot september en werd door 424 volledig en 558 gedeeltelijk ingevuld. De vragen werden in gelijke mate beantwoord door zorgvragers, zorgverstrekkers en stafleden en beslissingnemers werkzaam in de zorg. De helft van de deelnemende zorgvragers beschouwt zich als een chronische patiënt. Aan de enquête is deelgenomen door artsen, verpleegkundigen, paramedici, mantelzorgers en anderen. De deelnemers werkzaam in de zorg zijn stafmedewerkers, personen met een managementfunctie en met een beleidsfunctie.
Voorzitter prof Edgard Eeckman: “Het is een beperkte peiling. Ze kan daarnaast deels beïnvloed zijn door de coronasituatie en doordat de deelnemers betrokken zijn bij het onderwerp. De standpunten zijn echter uitgesproken en ik denk dat we ze daarom kunnen beschouwen als een signaal. Je zou de resultaten als één grote schreeuw om betrokkenheid en vertrouwen kunnen beschouwen. Wie werkzaam is in de zorg vindt dat zorgvragers meer betrokken moeten worden en zorgorganisaties meer inspanningen moeten doen om met patiëntenbeleving rekening te houden. Heel veel deelnemers willen meer betrokken worden bij hoe de zorg wordt georganiseerd”.
De presentatie van de pollresultaten door Edgard Eeckman op het Zorgsymposium ‘Samen de stap zetten naar morgen’ op 26-10-2021 bekijken?
_______________________________________
Neem deel & Steun de campagne ‘Elke stap zet je samen’.
Ga meteen naar https://patientempowerment.be/campagnes/
