In quarantaine of isolatie moeten is niet fijn, weet ik nu ook uit eigen ervaring. Door covid-19 hebben velen dit intussen eveneens ondervonden. Je vrijheid wordt plots afgenomen en je kiest voor een stuk niet langer wat er met je gebeurt. Hoe kan je als zorgverstrekker je patiënt empoweren en ondersteunen op een moment dat je juist veel moet afnemen? 12 praktische tips over empowerment in elke zorgcontext.
1 Zorg voor duidelijke richtlijnen op maat van de patiënt en leg de reden voor de quarantaine uit. Wat mag wel en wat mag niet? Wat is het doel van de quarantaine en hoe kan je besmettingen beperken? Niks is vervelender dan collega’s die elkaar tegenspreken of patiënten die in onzekerheid blijven zitten. Bezorg de richtlijnen ook op papier zodat ze herlezen kunnen worden. Neem ze in het begin van de quarantaine samen door en geef de patiënt de tijd om al zijn vragen te stellen.
2 Gebruik visuele hulpmiddelen om de richtlijnen duidelijk te maken: een poster met pictogrammen, een aftelkalender tot het einde van de quarantaine, een aangepast dagschema met wie wanneer komt, herinneringsbriefjes op relevante plekken (bijvoorbeeld een post-it met ‘binnen blijven’ op de voordeur/kamerdeur), …
3 Vraag de patiënt om in zijn eigen woorden te herhalen aan welke richtlijnen hij zich moet houden en/of hoe je besmettingen kan vermijden. Zo weet je meteen of alles voldoende begrepen is.
4 Geef patiënten autonomie en keuzemogelijkheden over de zaken waar dit wel mogelijk is. Tijdens een quarantaine wordt er heel wat opgelegd waar ze zich moeten aan houden. Juist door hen wel een aantal zaken te laten bepalen, geef je een stukje van hun kracht terug. De patiënt mag de kamer of zijn huis niet verlaten, maar hij kan in onderling overleg en binnen wat praktisch haalbaar is, wel bepalen wanneer jullie langskomen. Het is ook fijner ongeveer te weten wanneer ze opnieuw iemand zullen zien, dan zonder enig handvat te zitten wachten. Denk eens na over welke zaken je hen nog autonomie kan geven. Welke spullen wil iemand bijvoorbeeld bij zich hebben? Kan er iets extra worden gebracht? Vraag waar iemand het liefst bloed geprikt wil worden of aan welke arm je de bloeddruk mag nemen.
5 Maak elk contact zo menselijk mogelijk. Ben je volledig onherkenbaar in je beschermingspak, draag er je naam en eventueel een foto op zodat de patiënt de persoon achter het masker ziet.
6 Focus niet alleen op de uit te voeren medische handelingen en de te volgen richtlijnen, maar heb oog voor je patiënt. Hoe voelt die zich? Wat houdt hem op dat moment het meest bezig? Geef ruimte aan de emoties die ze doormaken. Hun zorgen kunnen uitspreken, verlicht vaak al de helft van de stress. Erken dat de situatie niet fijn is, maar dat je er voor hen bent en dat jullie hier samen door zullen raken.
7 Bekijk samen welke activiteiten je patiënt wel kan doen. Hoe kan de tijd gespendeerd worden? Is hier extra materiaal of ondersteuning voor nodig? Voorzie bijvoorbeeld iemand die een videocall kan opstarten.
8 Blijf een rustige gesprekspartner. Een quarantaine kan soms heftige reacties uitlokken. Discussiëren over de richtlijnen zelf heeft weinig zin. Door de oorzaak van de hevige emoties te achterhalen en eventueel aan te pakken, kan je veel meer bereiken. Wie angstig is of ooit een trauma opliep, kan een quarantaine als een trigger ervaren. Waar is men exact bang voor? Het alleen zijn? De zorg die wegvalt? Hoe kan je hieraan tegemoet komen? Welke oplossingen of alternatieven zijn mogelijk?
9 Mijd het stigma. Spreek niet over ‘de besmette’ maar over ‘de persoon met covid-19’. Let ook op je non-verbale communicatie zoals achteruitdeinzen. Benader de patiënt zoals je anders ook zou doen. Hanteer bijvoorbeeld dezelfde gespreksonderwerpen en niet enkel covid-19, wees jezelf, fleur de situatie op met wat humor, …
10 Spreek je woorden goed uit. Mondmaskers bemoeilijken de communicatie, zeker voor slechthorenden.
11 Geef zelf het goede voorbeeld door de coronamaatregelen strikt toe te passen, zoals voor de patiënt duidelijk zichtbaar je handen ontsmetten bij het binnenkomen en buitengaan. Dat is zonder corona uiteraard ook belangrijk, maar kan de patiënt nu extra geruststellen.
12 Draag tot slot zorg voor jezelf. Je kan maar kwalitatieve zorg verlenen als je zelf goed in je vel zit. Plan zelfzorg in, val terug op je collega’s, maak gebruik van psychosociale ondersteuning van de diensten welzijn op het werk of het platform www.dezorgsamen.be, laat je werk los buiten je diensturen, slaap voldoende, … Jezelf niet uit het oog verliezen, is cruciaal om het vol te houden. Praat er op tijd over als je het niet meer redt.
Patient empowerment kan in hele kleine dingen zitten: een keuze, een foto, een minuutje extra, … Het mooie is dat je het zelfs in de moeilijkste situaties kan toepassen door het individu achter de patiënt te zien met al zijn talenten, interesses, bezorgdheden en emoties. Ook in quarantaine kan je die verbinding maken om zo als team – de patiënt inbegrepen – aan de finish te raken.
Heb je zelf ook een empowerment-tip? Deel hem hieronder met ons!
Lynn De Pelsmaeker
Patiëntenvertegenwoordiger in somatische en geestelijke gezondheidszorg, gastschrijver en -spreker.
Te volgen op www.hoopverlener.wordpress.com