Prof Dimitri Aerden vindt dat Patient Empowerment gemakkelijker gezegd is dan gedaan. Hij heeft gelijk, van woorden tot daden komen, is vaak niet evident. Voorzitter edgard Eeckman plaatst vier kanttekeningen bij zijn bedenkingen.

1. Laat er geen misverstand over bestaan. Het Praktijkboek voor Zorgvestrekkers is gemaakt omdat je ergens moet beginnen in het concreet maken van het concept Patient Empowerment en niet omdat ervan wordt uitgegaan dat de artsen de zorgbeleving van een patiënt in grote mate zelf bepalen. Het proces dat Patient Empowerment is, leidt maar tot volledig empowerment als alle actoren meedoen, zowel zorgverstrekkers, zorgorganisaties, het zorgsysteem als natuurlijk de zorgvragers zelf. Het boek richt zich expliciet niet enkel tot artsen maar tot alle zorgverstrekkers. We zijn het dus helemaal met dr. Aerden eens. Later komen publicaties voor andere doelgroepen.

Het zou echter ook verkeerd zijn de rol van de arts te minimaliseren

⇒ De arts vervult een cruciale rol op essentiële momenten, meer dan welke andere zorgverstrekker dan ook. De impact van artsen kan doordoor zeer groot zijn, ook over empowerment.

⇒ Het gevoel van afhankelijkheid dat een zorgvrager heeft van de arts is van alle zorgverstrekkers het grootst. Immers, de arts heeft wettelijke macht waar je als zorgvrager niet onderuit kan als je zorg wil krijgen. Denk maar aan de afhankelijkheid van een ziekenbriefje of voorschrift of het recht om als enige beroepsgroep formeel te kunnen zeggen welke ziekte een zorgvrager heeft. Als patiënt heb je het wettelijk recht om van zorgverstrekker te veranderen en dus ook van arts, maar je zal voor een voorschrift altijd terecht moeten bij iemand die formeel als arts is erkend. Wie opgenomen is in een ziekenhuis is uiteraard ook afhankelijk van de verpleegkundigen maar die afhankelijkheidsmacht is en blijft minder groot dan die van een arts. Ook andere zorgberoepen zijn overigens afhankelijk van die macht van de arts. Tot slot: artsen bezitten de ervaring en kennis die leidt tot de best mogelijke behandeling of zelfs tot genezing.

⇒ Omdat het gevoel van afhankelijkheid van een patiënt tegenover de arts zo onderscheidend groot is, brengt meteen ook de grote verantwoordelijkheid van de arts bij dat empowerment met zich mee. Artsen zitten in de frontlinie om dat gevoel van autonomie- en controleverlies zo klein mogelijk te maken door actief luisteren, empathisch informeren en communiceren en de participatie van de zorgvrager te stimuleren. Natuurlijk is het zo dat je ook door andere zorgverstrekkers, door andere medewerkers binnen een praktijk of zorgorganisatie kan worden geëmpowerd of gedisempowerd. Maar de arts zit aan het stuur in de cockpit waar beslist zal worden welke richting het zorgproces moet uitgaan. Dat je als reiziger een aangename vlucht beleeft, ligt niet enkel in handen van de piloot, maar ik ken niemand die de rol van piloot van ondergeschikt belang vindt.

⇒ De arts heeft net door die cruciale rol een voorbeeldfunctie. Waar ook in de zorg geven artsen de toon aan. Van alle beroepsgroepen oefenen zij de grootste invloed uit. Zonder de artsen kan het empowerment niet ten volle gerealiseerd worden.

In afwachting dat het systeem anders wordt, …

2. Laat ook dit geen misverstand zijn: dr Aerden heeft gelijk dat het zorgsysteem anders moet. De financiële dynamiek ervan is kwantiteit en niet kwaliteit en er is nog steeds veel te veel papperasserie. Dat neemt niet weg dat tal van kleine zaken losstaan van de druk die het systeem uitoefent en een zorgvrager een gevoel van autonomie en controle kunnen geven. Het zijn net die elementen die een groot deel van het Praktijkboek vormen. Je tegenover een zorgvrager excuseren als het wachten lang heeft geduurd bijvoorbeeld. Het laat zien dat je het als zorgverstrekker niet evident vindt dat je patiënt alles gewoon zwijgzaam moet ondergaan. In afwachting dat het systeem verbetert, zouden we de andere tips misschien al kunnen toepassen?

Noch het advies van de arts, noch het levensdoel van de zorgvrager zijn facultatief!

3. Oei, oei, er dreigt nog een misvatting als dr Aerden zich in zijn tekst afvraagt of we er goed aan doen het advies van de arts als facultatief te beschouwen. Dat is immers helemaal niet de bedoeling van Patient Empowerment. Het advies van de arts is (levens)belangrijk en dus essentieel. Waar het wél om gaat, is dat het de zorgvrager is die ziekte en behandeling ondergaat en het dus aan hem of haar is om te beslissen wat hij of zij ervoor over heeft. De uitdaging is om een evenwicht te vinden tussen wat de arts medisch voorstaat en het levensdoel van de zorgvrager. Geen van beide is facultatief. Ze overleggen samen, gelijkwaardig en in wederzijds respect.

Zorg voor de gezondheid van de zorgverstrekkers!

4. Tot slot. We delen de bekommernis van dr Aerden met betrekking tot de vaak te hoge werkdruk van artsen en andere zorgverstrekkers. Om iemand te empoweren moet je je ook zelf geëmpowerd voelen. Tekort aan personeel maakt het er jammer genoeg niet gemakkelijker op.

Alle info over het Praktijkboek Patient Empowerment bij uitgever Politeia.

Nog niet geabonneerd op onze nieuwsbrief?

De nieuwsbrief heeft geen vaste periodiciteit. Het enige criterium om hem te versturen is de relevantie van de informatie. We spammen niet! Al geabonneerd? Excuses voor deze herinnering.

Je hebt succesvol gesubscribed!