Karen Mullié is gerontologe en maakte haar masterproef rond het thema ‘Samen beslissen in de zorg met kwetsbare ouderen’. Als mantelzorger voor haar mama is zij ook ervaringsdeskundige. Haar betrokkenheid bij en interesse in de mens achter de patiënt blijkt uit haar job als juriste bij CM waar patiëntenrechten één van haar focusdomeinen is.

Rosa heeft gelukkig kinderen die haar bijstaan. Maar niet iedereen heeft zoveel geluk …

Rosa is hulpbehoevend en verloor vier jaar geleden van de ene dag op de andere haar echtgenoot. Een enorme klap. Je wereld stuikt van de ene dag op de andere in elkaar.  Plots ben je alleen en dringt de vraag naar thuiszorg zich op. En dat is nog maar het begin. Je moet niet alleen het verlies een plaats geven, maar ook nog eens allemaal ‘vreemden’ in jouw huis toelaten….

Ouder worden gaat spijtig genoeg zelden gepaard met een verbetering van je gezondheid. Dikwijls is het eerder andersom. Hoe zorgen we ervoor dat we de persoon achter de oudere met een zorgnood niet vergeten in de organisatie van de thuiszorg? Dat de aandacht voor het mentale welzijn niet verdrinkt in de praktische beslommeringen, in een agenda met allerlei afspraken, in een web van complexe communicatie?

Mantelzorg, gezinszorg, verpleegkundige zorg, medische zorg, …. Samenwerken is de boodschap!

Laat me beginnen met het goede nieuws: als je plots geconfronteerd wordt met een situatie waarin één van je ouders zorg nodig heeft die je zelf als mantelzorger niet kan garanderen, is de hulp niet ver weg:  een verpleegkundige komt in de loop van de voormiddag langs voor de toiletzorg.  Gezinszorg komt enkele dagen per week om samen te koken en zorgt zo ook voor sociaal contact. De kinesitherapeut komt op huisbezoek voor de gangrevalidatie en de huisarts is beschikbaar als je hem nodig hebt.

Maar wat als de zorgnood zienderogen toeneemt?

Dikwijls neemt de zorgnood sluimerend toe. Iedereen die zorgt voor de oudere ondervindt dit en gaat daar binnen zijn eigen rol naar best vermogen mee om, maar vreemd genoeg is er niemand die zich snel geroepen voelt om dit bespreekbaar te maken met het hele team dat langs komt. Iedereen doet zijn best om zijn of haar deel van de zorg goed te blijven leveren maar blijft steken in zijn ‘cocon’.

Er bestaat nochtans zoiets als het zorgoverleg. Als mantelzorger mag je je gelukkig prijzen als je weet dat dit bestaat. Waarom is een zorgoverleg rond en met een thuiswonende oudere met een zorgnood geen automatisme? Samenwerken is essentieel. Waarom kan dit slechts eenmaal per jaar vergoed worden? De wil is er, we weten dat het nodig is, nu nog een context creëren zodat dit vanzelfsprekend wordt.

Zorgcontinuïteit garanderen vereist teamwerk, zeker als de zorgnood toeneemt!

Zolang je ‘s morgens nog zelfstandig uit je bed kan, is het nog aanvaardbaar dat de verpleegkundige pas tegen de middag langskomt voor de toiletzorg, maar wanneer de dag zich aandient dat je niet meer zelfstandig uit je bed kan, is het een ander verhaal … Dan wordt het plots wel een ernstig probleem dat de verpleegkundige niet kan garanderen dat ze voor 10 of 11uur kan langskomen.

Gelukkig is er dan gezinszorg. Die kan veel flexibeler inspelen op wijzigende omstandigheden en slaagt er in vóór 9 uur langs te komen. Bovendien kan die meer tijd voorzien. Opstaan op het ritme van de zorgbehoevende omdat diens lichaam dit vereist, is geen luxe maar een reële zorgnood …. 

“Hoe doen mensen dat die dit niet kunnen betalen?”

Maar wat blijkt? De toiletzorg die je krijgt van gezinshulp, is dezelfde als die van de verpleegkundige. Je wint zelfs aan kwaliteit aangezien er meer tijd kan voorzien worden. Maar financieel verandert het plaatje. Toiletzorg door een verzorgende van gezinszorg wordt niet terugbetaald door de verplichte ziekteverzekering, diezelfde toiletzorg door een verpleegkundige wel. Hoe doen mensen dat die dit niet kunnen betalen? Wie helpt die mensen uit bed, op ‘maat en ritme’ van degene die zorg nodig heeft? Ik blijf ermee worstelen…

Gelukkig kan Rosa in het weekend rekenen op haar kinderen om de ochtendrituelen over te nemen van gezinszorg. Zij zijn dankbaar dat de verpleegkundige toch nog langskomt in het weekend om de toiletzorg op zich te nemen. En Rosa? Die prijst zich gelukkig dat ze kinderen heeft die zich om haar bekommeren en voor haar zorgen. Niet iedereen heeft dat geluk.

Denk vanuit de mens, niet vanuit het systeem!

Maar eerlijk? Geïntegreerde zorg, op maat van de persoon met een zorgnood, daar zijn we nog niet helemaal. Ken je het liedje als je op trektocht bent: ‘We zijn er bijna, we zijn er bijna, maar nog niet helemaal’? Dat heb ik de laatste tijd al dikwijls in mijn binnenste gezongen.

Ik wil bij deze een warme oproep lanceren om niet langer te denken vanuit systemen en procedures maar wel vanuit de mens, de persoon met een zorgnood om daar onze systemen op te enten.

Ik ben ervan overtuigd dat dit betere zorg, meer tevreden zorg- en hulpverleners zal opleveren, en last but not least ook een gelukkigere persoon die zorg ontvangt.