Moet het niet zelfbeschikkingsrecht zijn in plaats van zelfbeschikkingsplicht? Nee, dat moet niet. Het mág.
Dat zelfbeschikkingsrecht de enige combinatie is die wordt gebruikt, zegt al iets over de manier waarop we naar zelfbeschikking kijken. Alsof het begrip absoluut is, eenzijdig en onbeperkt. Terwijl we toch weten dat in het leven aan ieder recht ook plichten of verantwoordelijkheden hangen.
Tot mijn aangename verrassing werd niet alleen de activering van mijn passieve aanvraag op de wachtlijst van het woonzorgcentrum van mijn keuze goedgekeurd, maar er was zelfs meteen een plaatsje vrij. Alsof dat al niet een enorme meevaller is, kwam ook in de dagen vóór mijn verhuizing de kamer vrij die mijn absolute voorkeur genoot.
Natuurlijk was ik blij!
En even natuurlijk moest ik afscheid nemen van het gros van mijn bezittingen. Je stopt niet straffeloos de inboedel van een vol huis met anderhalve verdieping in een kamertje van vijf bij zes meter, waar ook nog eens een hap is uitgenomen voor een badkamer van twee bij twee meter.
Er moeten nog heel wat bezittingen waar ik aan gehecht ben, weg op manieren die ik niet leuk vind. In mijn huis wonen straks andere mensen. Ook dat is raar… En toch grijp ik nu de kans omdat het zoveel meer oplevert.
Dat kan ik omdat het mijn eigen besluit is en niet dat van de omstandigheden of van iemand anders. Hoewel… omstandigheden hebben natuurlijk een rol gespeeld. Ik maakte die keuze niet zomaar.
Maar ik werd er niet toe gedwongen door mijn kinderen, een arts of de maatschappelijk werkster. Het bleef mijn zelfbeschikkingsrecht omdat ik het mijn zelfbeschikkingsplicht vond om aan de bel te trekken.
Ondanks alles toch nog te laat, vind ik.
Te vroeg, vond eerst mijn omgeving. Tot ze in huis met de neus werden gedrukt op de omvang van de chaos en het verlies aan zelfredzaamheid.
Voor het zelf doorhakken van die knoop – het mag dan al wat laat geweest zijn – krijg ik een hoop terug aan onbetaalbare voordelen. Dat je “onbetaalbaar” ook letterlijk mag nemen, is kafkaiaans en wraakroepend, maar dat is dan weer stof voor een andere blog.
Eenmaal binnen, blijkt het feit dat ik zelf besliste een enorm voordeel te zijn. Veel van mijn medebewoners lopen hier soms nog na jaren rond met gevoelens van wrok en frustratie omdat ze hier “gedumpt” zijn.
In veel gevallen hebben ze dat ook een beetje aan zichzelf te wijten. Oud en hulpafhankelijk worden, gebeurt niet van de ene dag op de andere. Niet alleen zie je dat bij anderen gebeuren, maar er komt een leeftijd waarop je dat ook zelf ervaart. Tegelijk is oud worden zowat het enige in het leven waarin de ervaring van vandaag morgen al voorbijgestreefd en nutteloos blijkt te zijn. Het kan even duren eer je dat in de gaten krijgt.
Laat ik daarom nog begrip opbrengen voor het feit dat je dit soort gedachten vóór je uitschuift als je veertig bent. Maar er zou toch wel iets moeten beginnen dagen als de pensioenleeftijd in het vizier komt.
Als je dan niet stilaan rond gaat kijken en aan je toekomst denken, met je kinderen en de notaris praten, je mogelijkheden onderzoeken en met leeftijdsgenoten van gedachten wisselen, kan dat je later zuur opbreken.
Pak de koe dus zelf bij de horens. Dat geeft je én de grootste bevrediging én de beste kansen op succes.
Dat dacht ik vroeger al, maar nu weet ik het zeker!
Schrijf nu in voor het 2de zorgsymposium van de vzw’s Patient Empowerment en THE Institute op
dinsdag 25 oktober 2022
