Lieve Flour – Merk: Boomer – Bouwjaar 1944 – Max. snelheid: ca. 2,5 km/uur. Twintig jaar mantelzorg en later een reeks eigen aandoeningen waarvan de combinatie moeilijk op een bevredigende manier te behandelen blijkt, hadden haar een schat opgeleverd aan ervaringen in de zorg. Zowel over hoe het kan als hoe het vooral niet moet. Daar is recent kanker bijgekomen. In de hoop dat het ook anderen inspireert, deelt ze graag de bedenkingen en overwegingen die al deze ervaringen hebben opgeleverd.
Dat wie achteruit loopt, moeilijk vooruit loopt, klopt als een bus. Beide tegelijk doen, is in elk geval niet veilig. En toch…
Voortdurend achterom kijken houdt vooruitgang tegen. Dat is zo. Maar dat is ook wat er gebeurt als we onze blik altijd en uitsluitend op het doel gericht houden en nooit eens stilstaan om de ervaringen en inzichten die we hebben opgedaan te toetsen aan wat we nog willen bereiken.
We hebben die inzichten en ervaringen nodig om ons op het doel te blijven oriënteren, de meest geschikte weg te volgen en vooral om ons te bezinnen over hoe we dat willen doen.
“Lawaai krijgt meer aandacht,
maar licht reikt verder”
Dat is de manier waarop we bij het einde van 2024 keken naar wat er al bereikt is op vlak van Patient Empowerment. De kranten staan er nog niet vol van en als het al eens rechtstreeks en zijdelings in de media komt, is het noch het eerste, noch het belangrijkste item. Maar dat vind ik niet zo vreselijk erg. Want lawaai eist wel vaker de aandacht op, maar licht reikt altijd verder. We zien nog altijd het licht van sterren die al miljarden jaren uitgedoofd zijn. We overstemmen ze wel met ons kunstlicht, maar van zodra dat wegvalt zijn we weer op dat van de sterren aangewezen.
Zo is het ook met de inspanningen voor het versterken van het zelfvertrouwen van zorgvragers in hun contacten met zorgverstrekkers. De voorsprong die deze laatsten hebben met hun expertise, schept ongelijkheid en dat zal ook zo blijven. Maar ongelijkheid is geen ongelijkwaardigheid. Patiënten wonen in hun eigen lijf, van vóór hun geboorte al. Ze wonen in hun leven, in hun gezin, hun familie, hun huis, hun werk en hun andere bezigheden. Het belang van de patiënt zoals een arts dat ziet, is niet noodzakelijk wat zorgvragers in hun leven het belangrijkste vinden. Ze hebben het recht om dat te uiten en om te vragen daar rekening mee te houden.
Een groeiende beweging …
Steeds meer zorgvragers doen dat en steeds meer zorgverstrekkers volgen hen daarin. Maar dat weten we alleen door stil te staan en achteruit te kijken. Het doel, de weg erheen en de manier waarop we dat doel willen bereiken, zijn niet de enige redenen waarom we af en toe stilstaan – moéten stilstaan zelfs – en achterom kijken.
We staan aan het begin van een groeiende beweging die streeft naar meer menselijkheid en naar een meer persoonsgerichte beleving van de zorg. Het is dus belangrijk dat we geregeld de koppen tellen. Is iedereen nog mee? Hebben we geluisterd naar degenen die bang, boos, opstandig of moe zijn? Hebben we gevraagd waarom ze dat zijn? Hebben we ons niet beperkt tot de statistische telling, maar hebben we ook naar de vertelling geluisterd, de redenen waarom mensen niet mee willen of kunnen? Wat hebben we met die informatie gedaan?
Samen komen we verder
We hebben niet alleen geluisterd. We hebben mensen aangesproken. We hebben zorgvragers en zorgverstrekkers uitgedaagd en we hebben wie niet aanwezig was een stem gegeven. We hebben zorgverstrekkers gerustgesteld. We hebben ze verteld dat het niet om de grote, heldhaftige, hoog-technologische ingrepen en interventies gaat. We hebben ze verteld dat het gaat om “goeie morgen”, om “hoe gaat het vandaag?”, om “zal ik nog een dekentje brengen?” of “zal ik je haar eens wassen?”. Dat is geruststellend.
Vele zorgverstrekkers hebben op die manier begrepen dat ze vandaag hun patiënten al empoweren en veel patiënten hebben ervaren dat er zorgverstrekkers zijn die luisteren, die kijken, die echt begaan zijn met hoe zorgvragers zich voelen. Zorgverstrekkers die letterlijk schouderklopjes geven of zachtjes en geruststellend even in een grote teen knijpen.
Hoe weten we dat? Dat weten we omdat we geregeld achterom kijken. En luisteren. We willen graag iedereen mee hebben omdat we weten dat er niemand bij gebaat is als we alleen bij de meet aankomen en onderweg iedereen zijn kwijtgespeeld.
Alleen zijn we sneller, samen komen we verder, zegt het spreekwoord.