Lieve Flour – Merk: Boomer – Bouwjaar 1944 – Max. snelheid: ca. 3 km/uur. Twintig jaar mantelzorg en een reeks eigen aandoeningen waarvan de combinatie moeilijk op een bevredigende manier te behandelen blijkt, hebben haar een schat opgeleverd aan ervaringen in de zorg. Zowel over hoe het kan als hoe het vooral niet moet. In de hoop dat ook anderen daar wat aan hebben, wil ze die graag delen.

Er hangt een vreemde waas rond seks door residenten in een woonzorgcentrum. Alleen het feit dat we oud zijn, lijkt iedereen ineens het recht te geven om te bepalen met wie we welke vorm van lichamelijk contact hebben. Dit wordt ongetwijfeld een van mijn meest gelezen blogs …

Zeggen dat de digitale infrastructuur voor de bewoners van het WZC nauwelijks aan de basisbehoeften beantwoordt, is nog een vriendelijke omschrijving van de bestaande voorzieningen. Daarom was ik ook niet verbaasd dat ik de 500-zenders die op mijn vorige adres nog in het pakket zaten bij mijn aanbieder, in mijn WZC niet te bekijken waren. Bij die 500-zenders zaten ook de kanalen “voor volwassenen”, die je alleen met een code kon openen en bekijken.

Het zal ongetwijfeld aan het feit liggen dat ik hier mijn abonnement niet kon behouden, dat ik mijn vijfhonderdjes moet missen. Maar tegelijk past het bij de sfeer die hier hangt rond seks of seksualiteit.

We moeten het er eigenlijk niet over hebben, want het bestaat hier niet. Of toch maar een heel klein beetje. De Nachtwacht wordt wel eens geconfronteerd met bewoners die terug in slaap gevallen zijn vóór ze de kans kregen hun incontinentiepad na de zelfbediening weer vast te maken. Die worden dan discreet en voorzichtig weer ingepakt. Maar veel verder zal het niet gaan. In de eerste plaats omdat ze de kans niet krijgen en al zeker niet overdag.

De niet-storen-deurhanger

Voor die privacy hebben we een niet-storen-deurhanger gekregen, zodat we een paar uren ongestoord kunnen doorbrengen. Maar daar moeten we dan op voorhand afspraken over maken. Welke zorg moeten we per se op tijd krijgen en welke kan wachten? Dat wil zeggen dat we onze intieme momenten op de zorgplanning moeten afstemmen. Laten we vooral geen spontane invallen krijgen!

Maar dat is niet alles, want vervolgens moet de gêne van de zorgverleners overwonnen worden.

Dan moeten vooral mijn minder fortuinlijke lotgenoten geholpen worden bij hun verplaatsing naar de kamer van degene met wie ze hun liefde of passie willen delen. Daarvoor zal het enthousiasme van zorgverleners nog kleiner zijn.

“Ge weet niet wat ze doen achter al die deuren …”

Een aantal zorgkundigen en verpleegkundigen zijn hier immers niet echt voor te vinden. Zij niet alleen, trouwens, want ook personeel dat helemaal niet bij die voorbereidingen betrokken zou worden, gaf te kennen dat ze het niet voor die deurhanger hadden omdat: “ge dan weet dat er achter al (?) die deuren…” en ze maakte er een sprekend gebaar bij. Alsof de deurhanger daar uitsluitend voor dient. En alsof dat zo erg zou zijn.

Als toppunt moet een stel waarvan minstens één van de partners beperkt is in zijn of haar bewegingen, ook nog eens geholpen worden bij het uitkleden vóór en het aankleden na de activiteit. Daar is haast niemand meer voor te vinden.

Dat vind ik eerlijk gezegd behoorlijk vreemd. Want om ons uit te kleden voor andere vormen van zorg hebben ze veel minder problemen, terwijl dat voor de residenten even gênant is. We verwachten echt niet dat ze ons kunstmatige insiminatie-gewijs zullen gaan helpen tijdens de daad.

Niemand heeft ons wat te vertellen over ons seksleven!

Dat is het vreemde met seks in een WZC. Alleen het feit dat we oud zijn, lijkt iedereen ineens het recht te geven om te bepalen met wie we welke vorm van lichamelijk contact hebben, zelfs wanneer we intimiteit zoeken met onze partner. Maar ook als we niet getrouwd zijn, of wel getrouwd maar niet met elkaar, heeft niemand in wezen wat te vertellen over ons seksleven.

Wat geldt voor de rest van de wereld, geldt ook voor ons. Zolang we handelings- en wilsbekwaam zijn, is het onze keuze. Zolang we niets onwettigs doen, niets beschadigen, niemand benadelen, geen vastgestelde besmettelijke infectie hebben, heeft niemand zich daarmee te moeien.

Het omgekeerde zou alvast niet geaccepteerd worden. Als ik mijn volwassen kinderen of mijn broers en zussen naar hun seksleven zou vragen of daar een oordeel over zou uitspreken, zouden ze me prompt wandelen sturen.

Ons seksleven, voor zover het bestaat, moet dus met niemand gedeeld worden zonder onze toestemming. Ook niet onder collega’s zorgverleners, tenzij bepaalde aspecten ervan in die mate met de zorg interfereren, dat die informatie noodzakelijk is.

Een volkomen normale menselijke behoefte

Een open en volwassen sfeer, waarin bewoners vragen durven stellen en waarin zorgverleners durven verwijzen naar collega’s die minder geremd zijn, waarin de privacy gewaarborgd wordt en vrijheid aangemoedigd wordt, werkt bevrijdend voor beide partijen. Het zorgt voor een klimaat waarin wederzijds vertrouwen, respect en menselijkheid nog groeien en waarin bewoners zich volwassen en toch geborgen voelen.

Ook bewoners die een beroep willen doen op een medewerkers van Aditi vzw, een sekswerker of die een speeltje willen gebruiken, zullen in die omstandigheden gemakkelijker hun wensen durven uiten. Deze vorm van hulp weigeren omwille van eigen vooroordelen of gêne, is pijnlijk voor bewoners die daarvan afhankelijk zijn voor het bevredigen van een volkomen normale menselijke behoefte, ook op gevorderde leeftijd. Ook bij partners van hetzelfde geslacht of van verschillende kleur of met kleding die we normaal niet bij dat ene geslacht verwachten, blijft dat zo.

Zorgverleners die hun eigen (voor)oordeel durven overstijgen en er alles aan doen om bewoners voldoende privacy en zelfbeschikking te garanderen, bereiken veel meer dan met het verbieden of het negeren van die behoefte. Er groeit wederzijds vertrouwen en een veel groter gevoel van autonomie, vrijheid en gelijkwaardigheid.

Van gelijkwaardigheid weten we ondertussen dat ze empowerend werkt en dat de mate van empowerment zelfs rechtstreeks evenredig is met de mate waarin beide partijen zich gelijkwaardig voelen.

Alleen daar waar alle aspecten van het leven van bewoners in organisaties, bij leidinggevenden en zorgverleners aan bod mogen komen, voelen bewoners zich ook volwaardig mens.

Wie wil dat nu niet?