Bert Leysen is huisarts in Broechem. Hij schrijft een doctoraat over palliatieve zorg in de eerstelijnszorg en was stichtend voorzitter van Eerstelijnszone Pallieterland. Zijn drie kinderen gaan graag met hem wandelen en fietsen. Zijn echtgenote gaat graag met hem op restaurant. Bert maakt deel uit van de Expertengroep van de vzw Patient Empowerment.
Als huisarts ga ik op stap met mijn patiënten. Daardoor worden ze medemensen. Het is een concrete manier om ‘patient empowerment’ in de wereld te zetten.
In 2020 ben ik zoals veel anderen beginnen wandelen in de natuur. Door de corona-maatregelen was er niet veel anders te doen. Eerst deed ik dat met mijn kinderen en droomde ik ervan om ooit, na de pandemie, een wandelgroep op te richten.
Ik vind wandelen zelf ontspannend, maar wanneer doe je dat? Voor mij werkt het zo dat als ik weet dat ik voor anderen iets kan doen, ik meer discipline aan de leg dan als het alleen voor mijzelf is. In dit post-corona ‘nieuwe normaal’ zijn er altijd honderd-en-één andere dingen te doen. En dan blijft vaak geen wandelentijd over, want dat is ‘maar iets voor mijzelf’.
Daarom ging mijn redenering zo: als ik een wandelprogramma maak voor mijn patiënten, dan zal ik er willen zijn voor mijn patiënten en zelf ook meer wandelen, wat ook goed is voor mijn fysieke én mentale gezondheid.
Wandelen met patiënten: de “Broechemse Pelgrims”
In 2021 nam ik de tijd om dit concept beter uit te denken. Op een bijeenkomst over Positieve Gezondheid bij dorpsgenoot en collega Eric Boydens leerde ik een Nederlandse collega kennen, Hans Peter Jung. Middenin de coronacrisis startte hij met ‘bio-walks’ voor patiënten met diabetes en hij was er terecht trots op. Dat goed voorbeeld gaf mij moed om mijn idee vorm te geven.
Het eerste wat ik bedacht heb, was de naam van de wandelgroep. In mijn studententijd ben ik pelgrim geweest, van Roncesvalles naar Compostela, en dat was een onvergetelijke ervaring: zowel het dagelijks stappen in de steeds wisselende landschappen, als de ontmoetingen met mensen uit allerlei landen, allemaal met hun unieke verhaal. Die ervaring is wat mij voor ogen stond: ik wil met een wandelgroep bereiken dat mensen die meewandelen de lokale natuur én elkaar (her)ontdekken. Daarom noemde ik de wandelgroep “Broechemse Pelgrims”.
De “Pelgrims” zijn verzekerd
Het tweede probleem waarvan ik wakker lag, was de verzekering. Wat als er iemand valt terwijl ik met die persoon aan het wandelen ben? Kijken ze dan naar mij als organisator van de wandeling? Ik vernam dat Wandelsport Vlaanderen een verzekering heeft voor al haar leden, die zelfs geldig is tijdens privé-wandelingen. Ik ben zelf lid geworden van een lokale afdeling van Wandelsport Vlaanderen, en nam mij voor om op elk wandelprogramma ook informatie te geven over deze verzekering.
Het derde obstakel was mijn agenda. Wanneer zou ik dit plannen? Hoeveel tijd wil en kan ik voorzien voor de organisatie? Ik besloot om maximaal twee zondagnamiddagen per maand te gaan wandelen, per drie maanden een programma op te stellen en niet met inschrijvingen te werken. Op het programma noteer ik telkens plaats en uur van vertrek en van aankomst, en hoeveel kilometer we zullen stappen. Zo kunnen mensen inschatten of de wandeling iets voor hen is.
Het vierde pijnpunt was: wat met patiënten die de wandeling als extra spreekuur zouden zien? Daarom voorzag ik in de standaard-tekst voor elk programma deze zin: “Ook voor de dokter is dit vrije tijd: hij wandelt mee als medemens, niet als dokter”.
Samen op stap
In 2022 heb ik de daad bij het woord gevoegd. De eerste wandelreeks van februari tot april waren er telkens behalve mezelf één of twee deelnemers. In de tweede wandelreeks (mei-juli) groeide het aantal deelnemers en had de wandelgroep een eerste topcijfer: 10 deelnemers bij een wandeling naar de lokale kersenboer die ons een uitleg gaf over zijn kersentuin.
Ondertussen loopt de twaalfde periode van drie maanden. Er is een vaste kern ontstaan van mensen die regelmatig mee wandelen, gewoonlijk 5 tot 10 deelnemers per keer, mooi weer of niet. Dat deze mensen, die elkaar voordien vaak niet kenden, nu een groep zijn geworden is heel erg mooi om te zien.
Als een programma van drie maanden is afgewerkt, zijn er verschillende deelnemers die mij soms letterlijk aan de mouw trekken om een nieuw programma te vragen.
“Hoe beter ik de context en het denkpatroon van iemand ken,
hoe beter ik weet hoe ik het medische probleem kan oplossen.”
Wie blijft komen, is meestal ouder dan 65, en meestal alleenstaand. Ze blijven komen omdat ze het fijn vinden om te wandelen en tegelijk een babbel te kunnen slaan. Mensen respecteren mijn vraag om tijdens de wandeling geen medische zaken boven te halen. We spreken over andere onderwerpen.
Het gebeurt regelmatig dat een deelnemer een aanpassing vraagt aan de route die ik had vooropgesteld. Als de afstand gelijkaardig is, sta ik dat met plezier toe. Dat past in mijn idee van ‘patient empowerment’: iemand die actief omgaat met wat er op zijn of haar pad komt, vind ik gezonder dan iemand die alles passief ondergaat. De paar keren dat ik zo’n voorstel geweigerd heb, was het omdat ik dacht dat het een te grote omweg zou zijn: dan neem ik mijn verantwoordelijkheid als gids om niet veel verder uit te komen dan op voorhand aangekondigd.
Ik merk dat de relatie arts-patiënt verandert in het kabinet als iemand een paar keer mee op stap is geweest. Ik probeer altijd wel ‘patient empowerment ‘in te bouwen in mijn consulten. Maar als je tijdens het wandelen een langer gesprek kan hebben over niet-medische onderwerpen, blijkt het medisch consult ook veel vlotter te verlopen. Hoe beter ik de context en het denkpatroon van iemand ken, hoe beter ik kan inschatten welke vragen ik moet stellen en welke voorstellen ik kan doen om medische problemen op te lossen.
Een concreet middel
Ik heb veel plezier van deze wandelgroep, en hoop nog lang wandelingen te kunnen organiseren. Het helpt mijzelf om te blijven wandelen en het helpt om mijn gezondheidsadviezen tijdens consulten kracht bij te zetten. Ik ben er trots op dat de deelnemers elkaar gevonden hebben.
Wandelingen aanbieden aan je patiënten is een concrete manier om ‘patient empowerment’ in de wereld te zetten.
Heb je nieuws?
We publiceren graag blogs van gastauteurs of communiceren over onderzoeken, gebeurtenissen, nieuwe publicaties en initiatieven die gerelateerd kunnen worden aan ‘patient empowerment’. Wil je een blog schrijven of een onderwerp suggereren? Heb je nieuws?