Rit Ornelis is klinisch psychologe. Ze werkte meer dan 20 jaar in de bijzondere jeugdzorg en is nu preventie-adviseur psychosociale aspecten bij een Externe Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk.
Ik realiseerde mij niet meteen dat mijn kankerbehandeling een kankertrein was naar een bestemming die ik niet zelf bewust had gekozen. Met een mengeling van verbazing en verontwaardiging heb ik moeten vechten om zelf de richting te bepalen.
12 oktober 2023. “U heeft borstkanker mevrouw Ornelis”.
Dat is even slikken, toegegeven. Al blijkt al snel dat ik bij de gelukkigen hoor op de as van de ongelukkige diagnose : lokale tumor, te verwijderen via een borstbesparende operatie. Al op het eerste consult bij de borstchirurg werd me gemeld dat er nog nabehandelingen zouden volgen: radiotherapie en anti-hormoontherapie. Ik stapte buiten met vier afspraken op zak: om uit te sluiten of er reeds uitzaaiingen waren, en de operatie zelf.
In het consult na de operatie bracht mijn arts het nieuws dat er wel uitzaaiingen waren in de okselklieren, maar dat de tumor helemaal verwijderd was. Opnieuw volgde een resem afspraken, onder andere voor de opstart van de bestralingen. Verwijzend naar de bijwerkingen waarover ik intussen gelezen had, vroeg ik waarom die nabehandelingen nodig waren. Ten slotte was (ben) ik kankervrij, toch? De dokter antwoordde dat die behandelingen “nodig waren voor mij” en gaf aan dat eventuele bijwerkingen wel opgevangen konden worden. Einde consult.
“Wat is mijn winst?”
In de dagen erna knaagde een nest woestijnratjes zich door mijn maag heen. Is er mij eigenlijk iets gevraagd?? Radiotherapie en de anti-hormoonpillen die ik gedurende 5 jaar elke dag zou moeten innemen, het zijn behandelingen met duidelijke (langdurige) consequenties op fysiek en psychisch vlak. De woestijnratten begonnen me boos te maken: waarom zou ik bereid zijn die behandelingen te aanvaarden? Wat is mijn winst? Waarom overloopt niemand eens voor- en nadelen met mij, om dan te checken of ik akkoord ga of niet?
Wat volgde werd uiteindelijk de allergrootste belasting volgend op mijn kankerdiagnose: de strijd om gezien te worden als een mens met een recht op eigenaarschap over wat er met mijn lichaam gebeurt. In het eerste consult na de operatie zei ik nog tegen mijn arts, verwijzend naar de vloed aan afspraken : “Het voelt alsof ik op de kankertrein ben beland, en die gaat zijn eigen gang met mij.” De dokter lachte wat en vulde aan: “En het is een trein waar je moeilijk af kan.”
Maar wie bestuurt de kankertrein eigenlijk? Ik werd doorheen het traject steeds bozer…
Strijd schaadt
In 2022 schreef ik een boek: ‘Het Eigen Gelijk’, waarin ik de lezer op pad neem om eens na te gaan waarom we zo vaak in polarisatie terecht komen. In strijd. Omwille van tegenstrijdige perspectieven, waarden of belangen. Omwille van misverstanden in communicatie. Omwille van zoveel. Ik pleit voor het behoud van verbinding, zeker in functie van ons eigen welzijn. Strijd vreet energie. Strijd schaadt. Strijd staat geluk in de weg. Dit illustreer ik aan de hand van herkenbare situaties op verschillende vlakken. In het pleidooi voor verbinding, geef ik handvatten mee.
En plots krijg ik kanker en kom ik zelf in een strijd terecht. Na de diagnose had ik het gevoel dat ik àlles uit de kast moest halen om na te streven wat ik zelf zo belangrijk vind. Een toegepast vervolg, volledig onverwachts.
Verschil in perspectief
Het gaat om een verschil in perspectief: de arts die volop gaat voor overleving op lange termijn. Die aanneemt dat patiënten de bijwerkingen erbij nemen in ruil voor de laagste kans op herval. Dat is hun focus. Ze zien wat herval kan aanrichten. Ik begrijp dat.
Daartegenover staat het perspectief van de patiënten die toch graag zelf sturen, én die niét bereid zijn om de bijwerkingen zomaar te aanvaarden.
Voor mij is het een proces geweest om naar het perspectief van de artsen te blijven kijken, en mijn appreciatie te tonen voor wat ze wél voor mij betekenen. Ik erken en aanvaard hen immers als zeer belangrijke partners in het maken van afwegingen over het behandeltraject. Ik heb hen nodig voor hun kennis. Ik heb hen belaagd met vragen. Zij zijn de personen in de VIP-coupé van de kankertrein, vlak achter de locomotief waar ik aan het stuur sta.
Echter, ik ben ook een mens, eentje die de artsen niet kennen. Een mens met een eigen levensvisie, persoonlijkheid en geloof. Degene die uiteindelijk zelf de richting kiest waar de trein heen gaat. En als ik als patiënt de keuze maakt om het stuur in handen te geven van de arts, prima. Als mij de keuze maar gegeven wordt om zelf te beslissen.
Rit Ornelis publiceerde bij Manteau het boek ‘Het eigen gelijk’.
Er is een groeiende tendens in onze maatschappij om het debat rond verschillende thema’s te kapen op basis van het eigen grote gelijk. Waarom is begrip tonen voor het perspectief van een ander zo moeilijk? Wat drijft ons naar polarisatie? En worden we daar wel gelukkig van? In ‘Het eigen gelijk’ gaat Rit Ornelis op zoek naar wat ons ervan weerhoudt om bruggen te slaan, en wat er nodig is om dat wel te doen.
Bestellen kan via de boekhandel.