Zorg mee voor een goed consultatiegesprek
Basisprincipes
Wat jij ervaart als een goed gesprek, kan voor een ander helemaal anders aanvoelen.
Laat je als zorgvrager leiden door wat jij zelf belangrijk vindt en waar jij je goed bij voelt, in een tempo dat voor jou aangenaam aanvoelt.
Veel hangt af van wie je bent en wie je arts is. Niet elke dokter zal je even goed liggen. Daar is op zich niks mis mee, zolang het een goede consultatie niet in de weg staat.
Een diagnose kan confronterend zijn. Soms gebruikt je arts een medische taal die je als zorgvrager moeilijk of niet begrijpt. Ook door de emoties kan het gebeuren dat je sommige dingen niet hoort of verwerkt.
In elk geval heb je het volste recht op duidelijke en begrijpelijke informatie over je gezondheidstoestand en behandeling.
Drie basisvragen die essentieel voor jou zijn
Vragen stellen is belangrijk. Ze helpen je op weg bij het zoeken naar de gepaste oplossingen en laten toe om de informatie te krijgen die je nodig hebt om mee te beslissen. Aarzel dus niet om vragen te stellen.
De Patiëntenfederatie Nederland heeft drie vragen ontwikkeld voor patiënten aan hun zorgverleners. Het gaat om vragen naar de behandelmogelijkheden, de daaraan verbonden risico’s en hoe de behandelopties passen in jouw situatie als patiënt. Of die vragen de consultatie niet langer maken? Nee, zo bleek uit onderzoek van de Nederlandse kennisorganisatie Het Nivel.
DE 3 GOEDE BASISVRAGEN:
Vraag 1: “Wat zijn mijn mogelijkheden?”
- “Kan ik ook afwachten of mijn klachten vanzelf overgaan of wordt de behandeling best meteen gestart?”
- “Zou gezonder leven helpen, bijvoorbeeld door een dieet te starten, of moet ik geneesmiddelen innemen?”
Vraag 2: “Wat zijn de voor- en nadelen van deze behandelmogelijkheden?”
- “Zal ik sneller beter zijn als ik geneesmiddelen inneem?”
- “Maken de bijwerkingen van de geneesmiddelen me mogelijk ziek?”
Vraag 3: “Wat betekent dit concreet voor mij en mijn situatie?”
Bijvoorbeeld:
- “Ik krijg best geen medicatie die me slaperig slaapt, want dan kan ik m’n job als taxichauffeur niet meer uitoefenen.”
In Nederland wordt veel moeite gedaan om deze drie vragen ingeburgerd te krijgen in de zorg. Hun informatiemateriaal is ook voor ons nuttig.
Goede bijkomende vragen
Naast de drie basisvragen kunnen nog andere vragen relevant zijn, zoals:
- “Hoe gaan jullie de diagnose stellen? Welke onderzoeken zullen er gebeuren?”
- “Wat zijn de gevolgen van de aandoening of de behandeling voor mijn dagelijks leven?”
- “Ik heb last van symptomen X en Y, houden die verband met mijn ziekte of met de behandeling ervan?”
- “Wat kan ik verwachten als ik de aandoening niet laat behandelen?”
- “Hoelang duurt de ingreep? Wat gebeurt er precies? Hoelang moet ik in het ziekenhuis blijven? Hoeveel tijd kost het om van de ingreep te herstellen?”
- “Met welke kosten moet ik rekening houden? In welke mate worden die terugbetaald door het ziekenfonds of de hospitalisatieverzekering?”
- “Waar vind ik meer informatie over mijn aandoening?”
Het is niet altijd even makkelijk om een arts te zeggen wat je denkt en voelt. Toch helpt dat jezelf en de dokter wanneer er beslissingen moeten worden genomen.
Hoe beter voorbereid je start aan een consultatie, hoe vlotter alles zal verlopen.
11 tips voor een goed gesprek
Deze tips voor een goed consultatiegesprek zijn richtinggevend en dus niet per se geschikt voor iedereen of elke situatie.
- Geef een goede ik-boodschap
Hoe beter de arts je kent, hoe beter zij de informatie op jou kan afstemmen. Ben je iemand die zich snel zorgen maakt? Wat weet je al over de aandoening? Hoe goed begrijp je medische taal? Zeg wat je weet en vraag uitleg bij wat je niet weet.
- Maak duidelijk wat je nodig hebt
Laat je arts weten in welke mate je geïnformeerd wil worden over een diagnose, ziekte, behandeling of prognose. Wat wil je wel weten, wat niet of nog niet? Hoe ga je om met slecht nieuws en hoe wil je zo’n boodschap het liefst ontvangen? Maakt het je banger om meer te weten of stelt het je net gerust?
- Wees voorbereid op lastige vragen
Voor een goede diagnose en behandeling moet je arts je soms lastige vragen stellen. Of je rookt, drinkt of drugs gebruikt bijvoorbeeld. Dat doet je arts niet om te oordelen of te veroordelen, maar om je zo goed mogelijk te kunnen behandelen.
- Schrijf op en/of laat je vergezellen
Omdat je tijdens een consultatiegesprek veel informatie krijgt, is het een goed idee om notities te nemen. Of je kan je laten vergezellen door iemand. Vraag je af wat je verwacht van de persoon die meekomt. Iemand met medische kennis die jou helpt alles te begrijpen? Iemand die je emotionele steun geeft? Of die vooral praktische ondersteuning biedt, zoals je naar huis rijden?
Is het niet mogelijk om een tweede persoon mee te brengen? Vraag dan of iemand online mee mag volgen, bijvoorbeeld via een videogesprek.
- Maak duidelijk hoe het nieuws bij je binnenkomt
Krijg je een moeilijke boodschap te verteren? Gaat het je even duizelen? Zeg het de arts gerust als je je overdonderd voelt. Neem gerust even pauze tijdens het gesprek om zaken te laten bezinken.
- Vat samen
Vat aan het einde van de consultatie zelf samen wat je van het gesprek hebt onthouden. Zo kan je aftoetsen of je alles goed begrepen hebt.
- Google niet zomaar
Ga na de consultatie niet zomaar op het internet naar informatie zoeken. Getuigenissen over een aandoening zijn vaak eerder extreme verhalen. Wil je meer informatie opzoeken op het internet, vraag je arts dan naar goede, betrouwbare sites. En blijf te allen tijde kritisch.
- Maak gerust een tweede afspraak
Verliep het gesprek met je behandelende arts niet zo vlot? Zit je met een hoop nieuwe vragen? Maak gerust een nieuwe afspraak met je arts of met je huisarts voor meer uitleg. Jouw huisarts krijgt alle medische informatie van het ziekenhuis.
- Vraag om terug te bellen
Vaak geven artsen resultaten van onderzoeken telefonisch door. Komt zo’n telefoontje ongelegen, vraag je arts dan of het mogelijk is om bijvoorbeeld een half uurtje later terug te bellen.
- Vraag bedenktijd
Wil je de diagnose nog even laten bezinken voor je beslissingen neemt over een behandeling? Heb je graag een tweede opinie? Zeker als een behandeling of ingreep niet hoogdringend is, kan je gerust wat bedenktijd vragen.
- Neem je gesprek op
De boodschap die je van je arts krijgt tijdens een consultatiegesprek, bevat soms verwarrende info, in een taal die je niet altijd begrijpt. Het kan helpen om het gesprek opnieuw te beluisteren in een rustige, vertrouwde omgeving. Vraag je arts bij de start van het consult of je het gesprek mag opnemen om het later opnieuw te beluisteren. Doe dit niet zonder zijn medeweten. Je kan de opname dan later beluisteren eventueel samen met een vertrouwenspersoon of je huisarts.
Onze blogs
Zorg jij voor extra versterking?
De vzw Patient Empowerment zoekt een geëngageerde vrijwilliger! Stel je kandidatuur.
De huisarts: van ‘Ik geef advies (en dat is het)’ naar ‘Ik begeleid’.
Als gewezen huisarts supporter ik hard voor ‘empowerment’: van het afhankelijk maken vanuit te starre (beperkende) ziektebeelden, … naar het co-regie nemen over een gezond en betekenisvol leven vanuit eigen kracht.
AZ Rivierland helpt chronische pijnpatiënten op weg naar werk
Door de krachten te bundelen en samen te luisteren naar de behoefte van de patiënt vanuit ieders expertise, helpen AZ Rivierland en emino samen chronische pijnpatiënten terug aan een job.